SOMBER RAPPORT OVER REGIOJOURNALISTIEK

'Waakhond van lokale democratie verdwijnt'

26 februari 2015, 07:56

HENK VAN WEERT

Als de Boxtelse gemeenteraad vergadert, is de perstafel steevast bevolkt. Er is altijd wel één journalist die de beraadslagingen volgt, maar niet zelden zitten er verslaggevers van twee of zelfs drie media. Daarmee wordt Boxtel langzamerhand een zeldzaamheid. In steeds meer Nederlandse raadzalen, zeker van gemeenten met minder dan 50.000 inwoners, verdwijnt de 'waakhond' van de lokale democratie. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken nam onlangs een alarmerend rapport in ontvangst.

De zorgen over nieuwsvoorziening groeien met de dag, stelt algemeen directeur René van Zanten van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek in het voorwoord dat hij schreef bij het rapport Nieuwsvoorziening in de Regio 2014 dat Plasterk daags voor carnaval in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag kreeg aangereikt. Volgens Van Zanten is de beweging 'overduidelijk': ,,De uitgevers van regionale dagbladen zien zich al jarenlang gedwongen redacties in te krimpen en het einde van die beweging is niet in zicht."

LOGISCHE STAP

In 2013 werd al onderzoek naar de online regiojournalistiek gedaan en ook daaruit kwam een somber beeld naar voren. Sommige regio's zijn 'nieuwsarm' en daar vinden ook niet of nauwelijks nieuwe initiatieven plaats. In andere delen van het land vinden dergelijke initiatieven wel plaats, maar het leidt niet tot meer nieuws. De meeste online-media blijken niet in staat eigen maatschappelijk relevant nieuws te brengen en beperken zich grotendeels tot cultuur- en 112-nieuws, zo toonde het onderzoeksrapport twee jaar geleden.

Na het onderzoek naar digitale media was het een logische stap om ook na te gaan hoe de ontwikkelingen bij de offline (gedrukte) media zijn. ,,Iedereen weet het wel, maar nu kunnen de stand van zaken ook cijfermatig onderbouwen", zegt Lammert Landman, die samen met Quint Kik én met docenten en studenten van hogeschool Windesheim in Zwolle op onderzoek uit ging in opdracht van het stimuleringsfonds. Zowel in het voor- als najaar van 2014 werd in 26 gemeenten al het on- én offline nieuws geanalyseerd. En daaruit blijkt dat er plekken in Nederland zijn waar de burgers verstoken blijven van lokaal nieuws met enige maatschappelijke relevantie.

ONAFHANKELIJK

Op het moment dat hij de onderzoeksresultaten in ontvangst nam, zei minister Plasterk dat hij van mening is dat er iets moet gebeuren om de terugtrekkende bewegingen van de onafhankelijke journalistiek in de regio te keren. En dat vinden ook de journalisten en hun brancheorganisaties zelf. Daarentegen blijkt uit het onderzoek van Landman en Kik dat de meeste ondervraagde inwoners uit de 26 onderzochte gemeente tevreden zijn over hun regionale media.

Betalen voor een journalistiek raakt echter steeds minder in zwang. Al jaren kampen dagbladen met teruglopende aantallen abonnees. En het merendeel van de nieuwsbladen die een of twee keer per week verschijnen, hebben door de jaren heen de overstap gemaakt naar gratis huis-aan-huisedities. Het is een mythe om te denken dat een lokaal of regionaal nieuwsbedrijf zonder (voldoende) betalende abonnees een onafhankelijke redactie overeind kan houden. Maar ook adverteerders, die steeds vaker kiezen voor goedkopere mogelijkheden via online media, zullen noodzakelijk blijven voor gedrukte media om het hoofd boven water te kunnen houden.

'EEN GODSGESCHENK'

Bij de presentatie van het rapport Nieuwsvoorziening in de Regio 2014 werd de ondertitel van het onderzoek breed uitgemeten: 'Gelukkig zijn hier geen journalisten'. Het is een citaat, vrij naar de woorden die Dominic Schrijer in september 2014 bezigde tijdens een interview in Binnenlands Bestuur, het vakblad voor ambtenaren. In een vergelijking met Rotterdam (waar hij eerder wethouder was) zei de burgemeester van Zwijndrecht: ,,Je hebt hier de tijd om iets beter na te denken. De omgangsvormen zijn ook nog beschaafd. Komt omdat de media het gemeentehuis niet platlopen. Niet iedere uitglijder of controverse wordt uitvergroot. Voor de omgangsvormen en de besluitvorming in de raad is de afwezigheid van de pers een godsgeschenk."

Het rapport 'Nieuwsvoorziening in de Regio 2014 - Gelukkig zijn hier geen journalisten' is te downloaden via www.persinnovatie.nl/18924/nl/het-is-stil-in-de-regio.