JAARLIJKSE HERDENKING BLOEDMIRAKEL OP NATIONALE INVENTARIS IMMATERIEEL CULTUREEL ERFGOED
'Heilig Bloedprocessie in hart van Boxtelse mensen'
MARC CLEUTJENS
,,Er kwam veel volk naar Boxtel, vroom van zin..." Verteller Maarten Melis neemt het woord op een ongebruikelijke plaats. Waar hij doorgaans op Drievuldigheidszondag het verhaal vertelt over het Bloedmirakel van Boxtel, staat hij nu in de raadzaal, samen met de koster, de biechtvader, de molenaar en natuurlijk Eligius van den Aker, de man om wie alles draait. Samen verbeelden ze in het kort het bijzondere karakter van de Heilig Bloedprocessie, die is opgenomen op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Directeur Ineke Strouken van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed is niet onbekend met de Heilig Bloedprocessie. Als geboren en getogen inwoonster van Goirle ging er in haar jeugd geen jaar voorbij zonder dat ze met haar ouders een bezoek bracht aan de ommegang die op Drievuldigheidszondag door de straten van Boxtel trok.
Stroukens organisatie beoordeelde de voorbije maanden de aanvraag van de Heilig Bloedstichting. Toen Nederland in mei 2012 het verdrag van Unesco ondertekende en ook immaterieel erfgoed voortaan een beschermde status kon krijgen, werd het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed de partij waar alle aanvragen ingediend moesten worden.
,,Wat bijzonder is, is dat Boxtel er nu al twee keer op staat", aldus Strouken. ,,Na reus Jas de Keistamper, die de Brabantse reuzencultuur verpersoonlijkt, komt daar de Heilig Bloedprocessie bij. Alleen Utrecht heeft ook twee vermeldingen. Uniek is dat nu een pastoor (Jacques Grubben - red.) de handtekening mag zetten op een certificaat waarmee de beschermde status bekrachtigd wordt."
PROCESSIEPARK
De directeur van het het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed noemde de Heilig Bloedprocessie een prima passende gebeurtenis die aansluit bij tradities en rituelen die het waard zijn om bewaard te blijven. ,,Het lastige van immaterieel erfgoed is dat niet altijd helder is hoe je het kunt beschermen. Monumenten kun je restaureren. Maar een processie? Die behoort tot het erfgoed dat in de harten van de mensen in Boxtel zit en bijdraagt tot de sociale cohesie."
Met de handtekeningen van zowel pastoor Grubben als burgemeester Mark Buijs heeft de Boxtelse gemeenschap zich volgens Strouken verplicht om er alles aan te doen om de Heilig Bloedprocessie te beschermen. ,,Bedenk dat het heus niet nodig is om alles bij het oude te houden. Ook de Heilig Bloedprocessie in Boxtel mag meegaan met de tijd, veranderen, evolueren."
De Heilig Bloedstichting heeft volgens Strouken voldoende aangetoond dat het waardevol is om een nationale erkenning te krijgen. ,,Jullie gaan je uiterste best doen om de processie te behouden. En er zijn knelpunten die misschien opgelost kunnen worden, zoals het processiepark. Dat is sterk verwaarloosd en zou misschien nu in beeld kunnen komen voor een opknapbeurt."
PUNTEN EN KOMMA'S
De Heilig Bloedstichting diende de aanvraag om op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed te komen al geruime tijd geleden in. Volgens bestuurslid Christ van Eekelen was het eigenlijk de bedoeling om in 2014 de erkenning te krijgen. Toen was het immers negentig jaar geleden dat de corporale vanuit Hoogstraten terugkwam naar Boxtel en er tal van extra festiviteiten werden gevierd. ,,Toen bleek dat onze aanvraag nog niet voldeed en er flink wat punten en komma's aangepast moesten worden, hebben we besloten de tijd te nemen. We zijn blij dat het alsnog gelukt is om de Heilig Bloedprocessie een beschermde status te geven."
Van Eekelen sprak vrijdag van 'een bijzondere dag voor Boxtel', zeker omdat ook voorzitter Johan Ooms van de Heilig Bloedstichting in Hoogstraten aanwezig was. Die organiseert in de Vlaamse gemeente op de eerste twee zondagen na Pinksteren een bloedprocessie die hetzelfde Bloedmirakel herdenkt; de uit Boxtel overgekomen bloeddoeken worden in de stoet meegevoerd en aan het volk getoond.
,,De Heilig Bloedprocessie van Hoogstraten staat al sinds 2008 op de erfgoedlijst", legde Ooms uit. ,,Nu Boxtel ook landelijk erkend is, is het onze ambitie om een internationale erkenning te krijgen bij Unesco, zodat nog beter aangetoond kan worden dat dit bijzonder stukje religieus erfgoed bewaard moet blijven."
Volgens bestuurslid Van Eekelen van de Boxtelse Heilig Bloedstichting is het aan Hoogstraten te danken dat hier überhaupt een processie kan worden gehouden. ,,De bloeddoeken werden in de zeventiende eeuw in veiligheid gebracht en moesten tal van oorlogen doorstaan, zoals de Franse Revolutie en de Eerste Wereldoorlog. Sinds de corporale op 12 juni 1924 terugkeerde in Boxtel, kennen ook wij de Heilig Bloedprocessie."
DOORGEVEN
Pastoor Jacques Grubben van de Heilig Hartparochie is sinds enkele maanden voorzitter van de Heilig Bloedstichting. Hij was vrijdag dus de aangewezen man om de belangrijke handtekening op het certificaat te zetten van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. Hij nam ook het schildje in ontvangst dat nog een mooie plek in Boxtel moet krijgen. ,,Een moment om trots te zijn, net zoals we dat in 2011 waren toen we van Rome goedkeuring kregen om de Sint-Petruskerk tot basiliek te mogen verheffen."
Grubben onderstreepte in de raadzaal dat de Heilig Bloedprocessie als uiting van religieus en cultureel erfgoed de moeite waard is om te blijven koesteren. ,,Erfgoed, materieel én immaterieel, moeten we doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen, ook al klinken die woorden misschien vreemd uit mijn mond", lachte de pastoor van de nieuw ontstane Heilig Hartparochie in Boxtel. ,,Laten we bidden dat de zon op Drievuldigheidszondag schijnt, maar ook dat deze traditie altijd mag blijven doorgaan."
Burgemeester Mark Buijs gaf aan trots te zijn dat de Heilig Bloedprocessie op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed prijkt. ,,Deze erkenning moet de inwoners van Boxtel inspireren om naast de traditie van Jas de Keistamper ook de Heilig Bloedprocessie interessant te houden voor mensen. Om mee te doen, maar ook om te komen kijken."
Buijs sprak de wens uit dat zich - na het Bloedmirakel van 1380 - een tweede wonder zal voordoen en dat de Heilig Bloedprocessie erin zal slagen mensen aan zich te binden. ,,De Heilig Bloedstichting heeft al vele jaren laten zien honderden mensen te kunnen binden en de sociale cohesie in Boxtel te versterken. Ik doel op deelnemers, vrijwilligers, toeschouwers maar ook de mensen in Hoogstraten met wie we de internationale samenwerking zoeken."
GEEN CARNAVAL!
Secretaris Toon Slaats van de Heilig Bloedstichting blikte vrijdag al vooruit naar zondag 31 mei. Want dan trekt de 91e editie van de Heilig Bloedprocessie door de straten van Boxtel. ,,De nationale erkenning is een stimulans om door te gaan, maar we zullen moeten meegaan met de tijd, ook al is dat niet altijd makkelijk. Moderniseren mag, maar we moeten er echt voor waken dat de processie een soort carnavalsoptocht wordt."
Slaats denkt dat het karakter van de Heilig Bloedprocessie dus wel iets zal veranderen, maar dat geen revolutie verwacht hoeft te worden. ,,Misschien moeten we gaan nadenken over een andere naam. In Boxmeer heet de bloedprocessie nu de Boxmeerse Vaart. En de grote uitdaging is om weer meer publiek naar de ommegang te lokken. Dat kan door de route misschien aan te passen. Maar de ideeën om kasteel Stapelen erbij te betrekken, zijn niet haalbaar. Een rondje om de Sint-Petrusbasiliek lopen zien we ook niet zo zitten..."
