NATUURMONUMENTEN HERSTELT ZANDVERSTUIVING IN KAMPINA
Witte Bergen worden eindelijk weer wit
Het was vroeger een van die onvergetelijke zomerse uitjes op zondagmiddag: met z'n allen naar de Witte Bergen in de Kampina. De picknickmand achterin de auto, schepjes en emmertjes mee en op naar het bos. Natuurlijk broodjes en sapjes mee, en een doos pleisters voor al die schaafwonden die je opliep tijdens het boomklimmen. En als het winter was, ging de slee mee en was het vechten om de beste helling te veroveren en daar de hele middag vanaf te razen.
Geen spoor van recreanten op deze druilerige dinsdagochtend als de boswachters Hans Hofland en Luc Roosen van Natuurmonumenten een excursie verzorgen naar het vroegere stuifzandgebied in de Kampina. Het regent onophoudelijk en de wind waait met een flinke vaart door het bos. Vlakbij het Kogelvangersven wordt de stilte van het bos doorbroken door zware machines en kettingzagen. Hier wordt gewerkt aan natuurherstel, zo luidt het. Bordjes waarschuwen wandelaars om tijdelijk om te lopen en geven informatie over alweer een project in de Kampina.
Waar de grootschalige houtkap rond de Huisvennen even verderop onderdeel was van het project Natte Natuurparel, hebben de werkzaamheden die deze week in de Kampina plaatsvinden alles te maken met het zogeheten Leefgebiedsplan dat Natuurmonumenten heeft opgesteld voor de groene long tussen Boxtel en Oisterwijk. Op tal van plekken wordt met steun van onder meer de provincie Noord-Brabant tot 2015 gewerkt aan herstel van het heidelandschap en de terugkeer van zandverstuivingen. ,,Dankzij deze projecten kunnen we de biodiversiteit versterken en kan de soortenrijkdom van flora en fauna behouden of zelfs versterkt worden", zegt Hofland.
WINDEROSIE
De vennen in de Kampina zijn vroeger ontstaan door winderosie. Doordat de wind vrij spel had kon zand weggeblazen worden en viel het neer aan de oostzijde van de vennen. Dat verklaart de vele hoge en lage heuvels die zoveel voorkomen in het Boxtelse deel van het natuurgebied. Omdat een aantal heuvels vroeger onbegroeid was, werden ze in de volksmond de Witte Bergen genoemd en leken ze op de veel grotere zandvlaktes die zo kenmerkend zijn voor de Loonse en Drunense Duinen en het Kootwijkerzand. De heuvels die iets noordelijker liggen, zijn begroeid met naaldhout en eiken en maken deel uit van het bos. ,,Daarom worden die de Groene Bergen genoemd", aldus boswachter Roosen.
Waar Natuurmonumenten er zoveel mogelijk naar streeft de natuur zijn gang te laten gaan, wordt net als rond de Huisvennen ook wel eens ingegrepen. ,,Als we dat niet doen, verdwijnt de variatie en ontstaat overal een eenzijdig boslandschap. We willen de diversiteit behouden of versterken", legt Hofland uit. ,,Het is erg belangrijk voor flora en fauna, maar ook voor de mens dat landschapstypen in stand gehouden worden. De heide op de Kampina is een echt natuurlandschap. Als je daar niets aan doet, verandert het in een grote grasvlakte en raak je veel planten en dieren kwijt."
SPRINKHAAN EN BIJ
Om de zandverstuiving van de Witte Bergen terug te laten keren, is het nodig dat zo'n zestig naaldbomen en enkele eiken worden gerooid. Dat is deze week gebeurd. ,,Je merkt nu al dat de wind veel meer ruimte krijgt om vanaf het Kogelvangersven dit gebied in te blazen", zegt Hofland vanaf een van de heuvels. ,,Het landschap krijgt de dynamiek weer terug als de wind vrijuit zijn werk kan doen." Om ervoor te zorgen dat de Witte Bergen wit worden - en dus niet meer begroeid zijn - wordt de bovenste bodemlaag afgeplagd. ,,Nu groeit overal gras en kan het zand niet stuiven. Door de toplaag te verwijderen, komt het witte zand te voorschijn."
Met het ontstaan van een nieuwe zandverstuiving hoopt Natuurmonumenten kansen te bieden aan dieren die gebaat zijn bij het heidelandschap. De Witte Bergen zullen, zo verwachten de boswachters Hofland en Roosen, een plek in de Kampina zijn waar de nachtzwaluw, de zandbij en de zeer zeldzame blauwvleugelsprinkhaan zich helemaal thuis zullen voelen.
De Groene Bergen blijven voorlopig groen, maar zijn wel in de toekomst in beeld om ook deels weer teruggegeven te worden aan de elementen. De wind zal er dus ook vrij spel krijgen. Als de werkzaamheden na deze week afgerond zijn, keert de rust terug. Roosen: ,,Recreanten zijn straks weer van harte welkom bij de Witte Bergen, al zullen geen voorzieningen worden aangelegd die massatoerisme bevorderen. Het blijft naast wandelen bij spelen in het zand en sleetje rijden."
