PATER ARNO BURG BESCHRIJFT HISTORIE CONGREGATIE
Een eeuw assumptionisten te boek
MARGO BARTELDS
Op het feest van Driekoningen, afgelopen dinsdag, was het precies een eeuw geleden dat de paters assumptionisten hun intrek namen in het Boxtelse kasteel Stapelen. Het hele jaar door worden festiviteiten en herdenkingen gehouden, maar de aftrap vond plaats in de ridderzaal met de presentatie van het boek dat pater Arno Burg schreef: 'Voor het Rijk Gods; 100 jaar Assumptie in Nederland'.
De dag begon met een eucharistieviering in woonzorgcentrum Molenweide aan de Achterberghstraat, waarna een internationaal gezelschap van assumptionisten uit de Europese provincie van de congregatie, zusters van de congregatie van oblaten van de assumptie, de Boxtelse assumptionisten en vrienden van de Nederlandse Assumptie, zich verplaatste naar kasteel Stapelen. In de ridderzaal werd het boek, na een gezamenlijke toost op het eeuwfeest, door de auteur overhandigd aan pater Mart Lemmens, overste van Stapelen, die de zieke regionaal overste Jan Zuiker verving. ,,Met dit boek is de afgelopen eeuw op boeiende en herkenbare wijze levend gemaakt", aldus Lemmens. De overste sprak zijn waardering uit voor de grote mate van deskundigheid die de inhoud van het boek kenmerkt.
VAKMANSCHAP
Naast de auteur heeft ook ex-assumptionist Kees Scheffers bijgedragen aan de realisatie van dit boek. Scheffers heeft zich vooral beziggehouden met het redigeren van de tekst, met de foto's en de coördinatie van de vormgeving. ,,Samen gaan Burg en Scheffers de geschiedenis in als een team van vakmanschap", sprak Lemmens, waarna hij beide heren uitvoerig dankte voor de vele uren die zij pro Deo aan dit boek hebben besteed.
Burg schetste in vogelvlucht de geschiedenis van de afgelopen eeuw van Assumptie in Nederland. De jubileumdag werd afgesloten met een gezamenlijk diner in het kasteel.
Als archivaris van de Nederlandse provincie van de assumptionisten werkt pater Burg al twintig jaar in Boxtel. In de aanloop naar dit eeuwfeest ontstond de behoefte om de hele geschiedenis van de Assumptie in Nederland te beschrijven. ,,Al in 1900 zijn stappen ondernomen om in Nederland Assumptie te vestigen. De congregatie werd toen in Frankrijk verbannen", lichtte Burg toe. De paters kochten Stapelen van mevrouw Mahie en vestigden zich zo in Boxtel.
De vormgeving van het tweehonderd pagina's tellende boek is verzorgd door studenten grafische vormgeving van mbo-school SintLucas en is gedrukt door drukkerij Tielen, een volledig Boxtelse uitgave dus. Auteur Burg heeft er ruim een jaar aan gewerkt. Naast een beschrijving van de geschiedenis van de Assumptie in Nederland vanaf 1915, wordt in het boek vooral aandacht besteed aan het werk van de paters en aan hetgeen zij voor Boxtel betekenden. In eerste instantie werkten deze paters vooral vanuit de kloosters in het onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en de eigen seminaries.
KLEINSEMINARIE
In de periode 1915-1927 was het kasteel vooral in gebruik als kleinseminarie. In 1927 is het nieuw gebouwde kleinseminarie in gebruik genomen dat gebouwd is op de plaats van de boomgaard ten zuiden van het kasteel. Het is het huidige wooncomplex. Het kasteel is daarna vooral gebruikt voor de communiteit (leefgemeenschap) voor de paters en het provincialaat (bestuur) voor de Nederlandse provincie van de orde.
Voor de van oorsprong Franse congregatie, in 1845 opgericht door Emmanuel D'Alzon, is 'Uw Rijk kome' (adveniat regnum tuum) het sleutelwoord van de spiritualiteit van de Assumptie. Geloof, gerechtigheid en gemeenschap zijn de drie voornaamste aspecten van deze spiritualiteit. De weg van menselijkheid en sociale vernieuwing wordt volgens de stichter gevormd door het evangelie. God terug in de maatschappij was naar zijn idee nodig, in de tijd dat er een duidelijke beweging was in de maatschappij om te komen tot meer democratie en vrijheid. Het katholieke onderwijs was daar een pijler van. Dat gemeenschap een van de voornaamste aspecten van deze congregatie is, heeft ook geleid tot vooral groepsgerichte werkzaamheden en activiteiten.
PASTORAAT
Assumptionisten werkten als groep vooral in het leger- en het arbeidspastoraat. ,,De bisschoppen hadden liever wereldheren voor het pastorale werk in de parochies", aldus Burg. ,,Daardoor was er aanvankelijk ook geen grote binding tussen de bewoners van kasteel Stapelen en de inwoners van Boxtel", verklaarde de historicus. ,,We deden weinig individueel; alles was gericht op groepen", ging Burg voorafgaand aan zijn boekpresentatie verder. ,,We organiseerden bijvoorbeeld bedevaarten naar Beauraing en Banneux."
In 1960 is de opleiding door de staat erkend, waarna het met het Jacob-Roelandslyceum verder is gegaan. Bij het vijfigjarig feest van de Assumptie in Nederland was de opleiding in Boxtel op haar hoogtepunt. Daarna werden de groepen minder groot en nam de belangstelling om tot de orde toe te treden af. Dat was overigens niet alleen het geval voor deze orde, maar was een algemene tendens.
ONTWIKKELINGSWERK
De opleidingen in de katholieke internaten leidden niet per se meer tot de priesteropleiding. In de tijd van de grote aantallen kloosterlingen was er in Nederland een honderdtal assumptionisten. De Nederlandse provincie heeft in totaal driehonderd religieuzen geteld. Voor werk in de ontwikkelingslanden gingen paters naar Brazilië en Congo. De Nederlandse provincie van de Assumptie is inmiddels samengevoegd met de andere provincies en vormen nu samen één Europese provincie.
Langzaam maar zeker is er meer verbondenheid ontstaan tussen de paters en de leken die deelnemen aan de spiritualiteit van de Assumptie. Sinds enkele jaren worden ook activiteiten georganiseerd in het kasteel en de omgeving met als uitgangspunt een religieus onderwerp.
,,Daardoor blijft het religieus erfgoed behouden en worden de ideeën van de Assumptie op een moderne manier vorm gegeven", aldus pater Burg. Er ontstaan daardoor ook steeds meer contacten tussen de paters en de bewoners van Boxtel. ,,Voor de viering van Allerzielen was al veel belangstelling, dus er is duidelijk behoefte aan nieuwere vormen", zo vertelde de historicus deze week. ,,De Assumptie is klein begonnen in Nederland en is nu weer klein, maar de geest ervan werkt zeker door."
'Voor het Rijk Gods; 100 jaar Assumptie in Nederland' kost 25 euro en is te bestellen via e-mail info@kasteelstapelen.nl.
FOTO BOVEN: Pater Arno Burg (links) overhandigt het eerste exemplaar aan overste Mart Lemmens van kasteel Stapelen. Tussen hen in een foto van Louis-Antoine Verhagen, stichter van de Nederlandse Assumptie. (Foto: Albert Stolwijk).