WIM KETELAARS NEEMT AFSCHEID VAN KORAAL GROEP
'Goed onderwijs verandert generaties'
MARC CLEUTJENS
Zijn eerste werkdag op de Sint-Michaëlschool herinnert Wim Ketelaars zich als de dag van gisteren. Zijn klas op de school voor moeilijk lerende kinderen in Boxtel telde niet meer dan vier opgroeiende jongeren maar de grootste uitdaging was de dag door te komen en ze in het lokaal te houden. Bij zijn vertrek als directeur onderwijs van de Koraal Groep, waartoe de Sint-Michaëlschool samen met De La Salle en Sterk in Werk inmiddels behoort, zwaaien alle kinderen af met een diploma en gaan ze veelal aan het werk. ,,Kinderen krijgen nu gelukkig veel meer kansen dan vroeger."
Hoe houd ik dit in hemelsnaam vol? Die vraag hield Ketelaars (62) wel eens bezig in de eerste maanden dat hij als leerkracht op de Sint-Michaëlschool werkte. Het was niet altijd eenvoudig om aan jongeren met leer- en gedragsproblemen les te geven. ,,Het begin was een ramp", blikt de Boxtelaar terug. ,,Ze luisterden niet, renden weg en deden dingen die ik nooit eerder op een school had gezien." Volhouden, luisteren én leren hoe kinderen met specifieke problemen benaderd kunnen worden, hielden hem op de been. En zijn collega's, die hem adviseerden het minstens één jaar vol te houden. Dat lukte...
Na een carrière van 42 jaar in onderwijs en zorg nam Ketelaars deze week afscheid van de Koraal Groep, de koepel waaronder sinds een fusie twaalf stichtingen actief zijn, waaronder in Boxtel orthopedagogisch instituut De La Salle, de Sint-Michaëlschool en de stichting Sterk in Werk die zich richt op arbeidstoeleiding van jongeren met leer- en gedragsproblemen. Op zijn eerste vrije maandag blikt hij terug op drukke, maar vooral ook leerzame jaren waarin het belang van het kind altijd centraal stond.
,,Ik heb altijd een zwak gehad voor het manneke of meiske dat achterin de klas zit en moeite heeft om mee te komen op school", motiveert Ketelaars zijn grote betrokkenheid bij het speciaal onderwijs. De in Sint-Oedenrode geboren Boxtelaar komt naar eigen zeggen uit een sociaal nest waar oog hebben voor een ander centraal stond. Na de pedagogische academie ging Ketelaars aan de slag op een lagere school in Oss. In die jaren studeerde hij ook pedagogiek en onderwijskunde en ontwikkelde hij een passie voor leidinggeven en besturen.
STERK IN WERK
De voorliefde voor het 'zorgenkind' bracht hem in 1980 naar Boxtel, waar hij aan de slag ging als leerkracht op de Sint-Michaëlschool. Na een zesjarig uitstapje als directeur op de Pieter Breughelschool in 's-Hertogenbosch keerde Ketelaars in 1992 terug op het terrein aan de Schijndelseweg. ,,De lijntjes met De La Salle waren toen kort omdat ik samen met toenmalig directeur Harrie Peppinck misschien wel de eerste naschoolse opvang van Nederland heb opgezet. We slaagden erin om Bossche kinderen ook na schooltijd uitdagingen en kansen te bieden."
Bij De La Salle werd Ketelaars manager en ontwikkelde hij onder meer met Paul van Alphen een nieuwe opzet van het toenmalige Centrum voor Arbeidstraining en Vorming (CAV). ,,In die jaren ontstond de behoefte om de kinderen van de Sint-Michaëlschool meer te bieden dan onderwijs tot hun achttiende levensjaar", zegt de Boxtelaar. ,,Het was vroeger heel gewoon dat ze na hun schoolloopbaan verhuisden naar een gezinsvervangend tehuis, in de bijstand of de WW terecht kwamen en nimmer een baan vonden."
Dat veranderde met de oprichting van Sterk in Werk, dat als opvolger van het CAV nadrukkelijk meer kansen bood op een betaalde baan in een veelal beschermde omgeving. ,,We hebben binnen De La Salle een onderwijskundig systeem ontwikkeld dat arbeidstoeleiding mogelijk maakte. Steeds meer leerlingen kregen kansen om zowel op het terrein zelf als bij het lokale bedrijfsleven stage te gaan lopen en een vak te leren."
Belangrijk was de rol van de begeleider of jobcoach, een functie die niet eerder bestond. ,,In plaats van een leerling in het diepe te gooien, was het belangrijk om een vast aanspreekpunt te hebben", legt Ketelaars uit. ,,Wekelijks contact is cruciaal voor een goede voortgang. Daarnaast is het ook goed voor Sterk in Werk en het bedrijf dat heldere lijntjes bestaan en niet over heel veel schijven wordt gecommuniceerd." Steeds meer leerlingen ambieerden een plek op de werkvloer in plaats van de schoolbanken. ,,Ze wilden allemaal werken en aan de slag in een bedrijf!"
Dat werken ging vaak wel met vallen en opstaan, mede omdat nogal eens geknokt moest worden tegen vooroordelen over de 'moeilijke' jongeren van De La Salle. ,,Met een aantal ambassadeurs uit het Boxtelse bedrijfsleven zijn we er echter in geslaagd een pad te plaveien dat de jeugd goede kansen biedt om aan de slag te gaan." Trots: ,,Vroeger waren we al blij als één op de tien leerlingen aan het werk kon, nu lukt dat zeven op de tien dankzij Sterk in Werk. En dat vind ik een mooie prestatie."
GROTE TRANSITIE
Ketelaars' carrière kreeg een sterk bestuurlijk karakter; zijn dagen bestonden veelal uit vergaderen, leiding geven en projecten opzetten. ,,Dat heeft er natuurlijk toe geleid dat de afstand tot het kind groter is geworden", erkent de Boxtelaar. ,,Maar via collega's en ouders hield ik contact met de leefwereld van de jeugd en zag ik hoe het onderwijs zich geweldig ontwikkelde. Waar het vroeger niet veel meer was dan bezigheidstherapie, is nu een professionele opleiding voorhanden waar niet alleen het kind maar ook de maatschappij profijt van heeft."
In 2013 besloot Ketelaars dat hij als directeur onderwijs van de Koraal Groep afscheid wilde nemen voordat de grote transitie in zorg, onderwijs en arbeidstoeleiding van start zou gaan. ,,In dat jaar werd duidelijk dat grote ontwikkelingen zullen plaatsvinden vanaf 2015. De keuze was om nog minstens drie jaar te blijven en de kar te blijven trekken of het stokje over te geven aan een jonge energieke opvolger. Ik heb besloten om na een loopbaan van 42 jaar te stoppen en de agenda vrij te maken voor andere activiteiten."
REIKENDE HAND
Ketelaars heeft de deur dus op 1 januari officieel gesloten, maar heeft er geen moeite mee om op zijn eerste vrije werkdag in het nieuwe jaar terug te keren op het fraaie terrein aan de Schijndelseweg. Terwijl er wordt gevoetbald op het Cruyff Court schenkt hij gastvrij koffie in restaurant De Dishoek. Links en rechts worden nieuwjaarswensen uitgewisseld en nee, hij keert niet terug! ,,Dit terrein ademt openheid en ruimte, beschikt over moderne leefgroepen en prima sport- en spelvoorzieningen. Het beeld van het oude en gesloten instituut vind je gelukkig nergens meer."
Het portret bij dit interview wordt gemaakt bij een kunstwerk, naast het bestuursgebouw van de Koraal Groep aan de Schijndelseweg. ,,Het beeld symboliseert de reikende hand die hulpverlener of leerkracht uitsteekt richting het kind. Een prachtige weergave van het werk dat zoveel mensen hier met heel veel toewijding verrichten. Ik heb het beeld daarom afgebeeld op de bedankbrief aan alle relaties."
Nu maakt Ketelaars meer tijd vrij voor echtgenote Riet, kinderen en kleinkinderen. Maar ze zullen hem moeten delen met al die bestuurlijke taken die hij vervult. ,,Ik ben gehecht aan Boxtel en blijf dus graag actief voor Boxtel Vooruit, de Brede Scholen Boxtel en de Lionsclub Dommel en Aa en zet me in voor de toekomst van kasteel Stapelen. O ja, en ik ga weer eenmaal in de week bridgen. Leuk!"
Ook de stichting Belapdi, die onderwijsprojecten opzet in Belarus, heeft zijn aandacht. ,,Als er iets is dat ik dolgraag wil laten zien, is dat goed onderwijs generaties kan veranderen. Dat is hier gelukt en hopelijk kunnen we ook in Belarus een steentje bijdragen aan een betere wereld voor jongeren die een extra steuntje in de rug nodig hebben."
FOTO BOVEN: Wim Ketelaars poseert op het terrein van orthopedagogisch instituut De La Salle aan de Schijndelseweg in Boxtel. De directeur onderwijs van de overkoepelende Koraal Groep nam per 1 januari afscheid. (Foto: Peter de Koning).