rrivm onderzoekt gezondheidseffecten veehouderijen
De Rots is tijdelijke onderzoekslocatie
ANNELIEKE VAN DER LINDEN
Buisjes voor bloedafname, wattenstaafjes om wang- en neusslijm af te nemen en een spirometer waarmee de longfunctie wordt gemeten. De bovenverdieping van gemeenschapshuis De Rots is de komende weken ingericht als medische onderzoekslocatie. Het Institute voor Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht ontvangt tot en met woensdag 17 december op die plek meer dan honderd deelnemers om onderzoek te doen naar de gezondheidseffecten van veehouderijen voor omwonenden. De eerste Boxtelse respondenten kwamen dinsdag naar De Rots.
Waar Jan de Hoogh, de allereerste deelnemer uit de gemeente Boxtel, wat moeite heeft met de longfunctiemeting, blaast Antoon van Uden zonder moeite zoveel mogelijk lucht in de blaaspijp en dát zeven seconden lang, ,,Ik heb altijd in de bouw gewerkt, waardoor ik regelmatig uitgebreid werd gekeurd. Daar hoorde ook een longfunctiemeting bij", verklaart hij. De Liempdenaar geeft aan dat hij graag wilde meewerken aan het onderzoek. ,,Als je mensen kunt helpen, moet je dat zeker doen. Daarnaast vind ik het ook prettig om wijzer te worden over mijn eigen gezondheid."
Na de eerste meting krijgt iedere deelnemer een pufje salbutamol, een medicijn dat verkramping in de longen opheft zodat mensen met longziekten vrijer kunnen ademen. ,,Bij mensen die gezonde longen hebben, verandert er niets", legt onderzoeker Floor Borlée van Universiteit Utrecht uit. Ze promoveert op het onderzoek. Als er drie buisjes bloed, wang- en neusslijm zijn afgenomen, krijgt iedere deelnemer nog een longfunctiemeting om te kijken wat het effect van de salbutamol is.
Het onderzoek neemt zo'n drie kwartier in beslag. Bezoekers wordt ook nog gevraagd een ontlastingsmonster op te sturen. ,,Op een later tijdstip krijgen deelnemers de uitslagen van de longfunctietest, de ontlasting, de neusswab en het allergieënonderzoek", aldus Borlée.
Projectmanager Kitty Maassen van het Rijkinstituut voor Volksgezondheid en Milieu vertelt dat eerder al onderzoek werd gedaan naar de invloed van veehouderijen op de gezondheid van mensen. ,,Aan de hand van huisartsengegevens lijken mensen die in de omgeving van een geitenhouderij of pluimveebedrijf wonen, vaker last hebben van longontsteking. Er kwamen minder astma en COPD voor onder respondenten die rondom veehouderijen woonden, maar mensen die deze ziektes al hadden, hadden er wel meer last van gemiddeld", aldus Maassen. ,,Dit onderzoek, dat in 2011 is aangeboden aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport, riep nog een aantal vragen op."
Zo heeft de analyse plaatsgevonden in de periode dat Q-koorts veelvuldig aanwezig was. Maassen: ,,We proberen nu te onderzoeken welke gezondheidsklachten mensen hebben en of zij blootgesteld zijn aan bepaalde ziekteverwekkers." Hierbij gaat het niet alleen om veroorzakers van infectieziekten, maar ook om fijnstof en onderdelen van bacteriën die astma en COPD kunnen verergeren."
Via huisartsenpraktijken zijn willekeurige inwoners eind 2012 aangeschreven met de vraag of zij wilden deelnemen aan het RIVM-onderzoek. Indien iemand akkoord was, ontving hij een uitgebreide lijst met vragen. Daar werd ingegaan op gezondheidsklachten, de beroepen die een respondent in zijn leven heeft uitgeoefend, of iemand op of in de buurt van een boerderij heeft gewoond en bepaalde voedingspatronen.
2.500 DEELNEMERS
Vervolgens kreeg iedereen die reageerde een uitnodiging voor een medische test op locatie. De start van het onderzoek vond plaats in Heeswijk-Dinther, vervolgens zijn inwoners van Someren, Heusden, Asten, Deurne, Bakel, Budel en de regio Boxmeer onderzocht. Na Boxtel vestigt het RIVM zich nog in de Limburgse plekken Stamproy en Horn om daar medische testen af te nemen. ,,We hebben gekozen voor plekken van maximaal 30.000 inwoners waar mensen relatief ver van een veehouderij wonen en dorpen waar veel boerenbedrijven zijn gevestigd. Boxtel behoort tot de eerste categorie", legt Maassen uit. Ze hoopt in totaal dat ongeveer 2.500 mensen worden onderzocht. De teller staat nu op zo'n 2.000 deelnemers.
Naast het medische onderzoek worden in Boxtel vier keer per jaar op twee plekken meetpalen geplaatst waarmee de onderzoekers kunnen analyseren welke stoffen in de lucht zitten. De palen staan op privéterreinen en blijven daar telkens veertien dagen.
In Boxtel zijn ongeveer 600 mensen aangeschreven en het RIVM hoopt de komende weken op een respons van 35 procent. De uiteindelijke resultaten van het onderzoek verschijnen in het voorjaar van 2016, zo verwacht Maassen. Het Longfonds en de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn & Sport en Economische Zaken subsidiëren het onderzoek. Iedere deelnemer krijgt een VVV-bon van tien euro om eventuele reiskosten te vergoeden.
FOTO BOVEN: Onderzoeker Esmeralda Krop meet de longfunctie van Liempdenaar Antoon van Uden, onder toeziend oog van zijn vrouw Tiny. (Foto: Peter de Koning).