90 JAAR GELEDEN KEERDE BLOEDDOEK NA LANG AANDRINGEN TERUG IN BOXTEL

'Processie overdragen op nieuwe generaties'

HENK VAN WEERT

Nee, de erebogen die in 1924 her en der in het centrum van Boxtel werden opgebouwd door inwoners keren dit jaar niet terug. Kort is wel met die gedachte gespeeld. Want het is zondag 15 juni op de kop af negentig jaar geleden dat een van de twee Heilig Bloeddoeken werd teruggebracht naar de Sint-Petrusbasiliek. De processie trekt die dag als vanouds door de Boxtelse straten. Omdat ook in de toekomst vol te houden, worden alle zeilen bijgezet.

Het moet een enorm feest zijn geweest op zondag 15 juni 1924. Onze Kerkklokken, de voorloper van Brabants Centrum, meldt in het verslag van de 'Blijde Inkomste' dat het centrum van Boxtel die dag werd overspoeld met vijftienduizend pelgrims van elders. Iedereen wilde een glimp opvangen van dat altaarlinnen waarop minuscule stipjes te zien zijn door het morsen met witte wijn tijdens een eucharistieviering, ergens vóór 1380. In het katholieke geloof verandert die witte wijn tijdens de zogeheten consecratie in het bloed van Christus. Om dat geloof kracht bij te zetten, ontstonden op diverse plekken bloedwonderen. Oók in Boxtel dus: de witte wijnvlekken op de altaardoeken kleurden rood…

Het wonder lokte in de eeuwen erna veel bedevaartgangers naar de Sint-Petruskerk die dankzij hun giften kon uitgroeien tot het imposante monumentale bouwwerk dat het nu is. Maar de reformatie gooide roet in het eten en na de Vrede van Munster in 1648, toen het katholieke geloof in deze contreien werd verboden, brachten de katholieken hun relieken in veiligheid. Uiteindelijk belandden de twee bloeddoeken in het Belgische Hoogstraten waar de verering werd voortgezet.

VERKNIPT

Nadat de Fransen in het begin van de 18e eeuw de Nederlanders godsdienstvrijheid gaven, probeerde de katholieke geestelijkheid van Boxtel de bloeddoeken terug te krijgen. Maar de Belgen wilden hun lucratieve relikwieën niet kwijt. Na lang en intensief onderhandelen, stemde Hoogstraten er uiteindelijk in 1924 mee in om de kleinste van de twee doeken, de zogeheten corporale, terug te geven.

,,We weten dat 528 Boxtelse mannen met de trein naar Tilburg reisden. Van daaruit ging het via het Bels Lijntje naar Turnhout om vervolgens per tram in Hoogstraten te arriveren en de bloeddoek in ontvangst te nemen", vertelt Toon Slaats, die als secretaris van de Heilig Bloedstichting leiding geeft aan de grote groep vrijwilligers die de jaarlijkse processie momenteel voorbereidt. ,,Dat was op Sacramentsdag, donderdag 12 juni 1924. De groep keerde terug en bracht de bloeddoek onder grote belangstelling van het NS-station naar de Heilig Hartkerk. Van daaruit werd de corporale in een speciaal vervaardigd schrijn op de zondag erna naar de Sint-Petrus gebracht. Het bracht andermaal heel veel mensen op de been."

Overigens keerde de kleinste bloeddoek niet in zijn geheel terug naar Boxtel. ,,Nee", lacht Slaats. ,,In Hoogstraten knipten ze een klein stukje van ongeveer één vierkante centimeter uit de corporale. Dat deeltje werd elk jaar in een speciale ring gevouwen die een geestelijke droeg tijdens de processie en die pelgrims na afloop konden kussen."

BLOEDMIRAKELSE AVOND

Met zijn collega-bestuursleden Christ van Eekelen en Hans van Liempt richtte Slaats gisteren een expositie in waarmee het publiek in driehonderd foto's een kijkje achter de schermen wordt gegund bij zowel de processie in Hoogstraten als die in Boxtel. In Hoogstraten trok deze expositie al heel veel belangstelling en de verwachting is dat ook veel mensen in Boxtel een kijkje gaan nemen. Vanaf zaterdag 7 juni is de fototentoonstelling drie weekeinden op rij (met uitzondering van Eerste Pinksterdag) te zien in museum MuBo aan de Baroniestraat.

,,Het is een van de activiteiten waarmee we herdenken dat de corporale negentig jaar geleden terugkeerde in Boxtel", vertelt Van Eekelen, die als heemkundige de Boxtelse foto's uitzocht. Veel prenten komen uit het archief van deze krant. ,,Het is een expositie met een knipoog. We brengen niet alleen de processie als zodanig in beeld, maar ook wat er omheen gebeurt. Neem bijvoorbeeld de politieagent die ooit als ruiter meereed in de processie en onderweg de paardendrollen opveegde… Maar er zijn ook foto's van het schminken vooraf en van momenten dat de processie in allerijl moest worden ontbonden vanwege hevige regenval", aldus Van Eekelen. De foto's van de processie zelf zijn veelal gemaakt door heemkundige Rini van Oirschot.

Naast de fototentoonstelling in MuBo wordt in aanloop naar de ommegang woensdag 11 juni een lezing gehouden door Johan Ooms, voorzitter van de Bloedstichting in Hoogstraten, en de Boxtelse historicus Frank van Doorn. ,,Deze zogeheten Bloedmirakelse Avond werd de afgelopen drie jaar gehouden in de ridderzaal van kasteel Stapelen, maar nu wijken we uit naar de protestantse kerk aan de Clarissenstraat. Daar kunnen we iets meer bezoekers begroeten", meldt bestuurslid Van Liempt. ,,De Boxtelse Cantorij zorgt er voor de muzikale omlijsting. En als verrassing heeft de dirigent van het kamerkoor, oud-Boxtelaar Wil Barten, op basis van de inhoud van de lezing een speciale compositie geschreven."

ROLLEN VACANT

Om de Boxtelse processie zondagmiddag 15 juni in volle glorie uit te kunnen laten trekken, is het momenteel op de eerste verdieping van bibliotheek De Meierij aan de Burgakker een drukte van belang. De voorbije weken hebben veel vaste deelnemers zich gemeld om hun kleding op maat te laten maken door een enthousiaste groep naaisters. ,,Maar de bezetting is nog niet compleet", benadrukt secretaris Slaats. Belangstellenden kunnen zich vanaf dinsdag 10 juni dagelijks tussen 19.00 en 20.30 uur melden in de paskamer.

De Heilig Bloedprocessie brengt Boxtel voor één dag terug in middeleeuwse sferen. Niet in de laatste plaats door de diverse historische groepen die te zien zijn tijdens de ommegang. Maar ook na afloop is er van alles te beleven dankzij optredens van straattheater. Op de Markt vermaken artiesten het publiek op de terrassen in uiteenlopende rollen, van barbier tot waardin en van troubadour tot kruidenvrouwtje.

LESPROGRAMMA

,,We doen er alles aan om de Heilig Bloedprocessie ook in de toekomst voor Boxtel te behouden. Ook al is het vandaag de dag voor veel mensen meer een cultuurhistorische dan een religieuze stoet", zegt bestuurslid Van Eekelen. Zijn collega Van Liempt vult aan: ,,Rondom de processie zetten we steeds meer andere activiteiten op touw. Bovendien zijn we in samenwerking met CultuurBox bezig met de ontwikkeling van een lesprogramma voor de basisscholen. Zodat ook de jeugd leert wat het bloedwonder inhoudt." Secretaris Slaats knikt: ,,We moeten deze mooie traditie overdragen aan toekomstige generaties. Want Boxtel zonder Heilig Bloedprocessie, dat is toch ondenkbaar…"