Corona duwt gratis nieuws dieper in de problemen

Geen gratis krantje meer in de bus? Door de coronacrisis zal dit in diverse Nederlandse gemeenten de realiteit worden. De toekomst voor huis-aan-huisbladen ziet er slecht uit. Adverteerders trekken zich terug en lokale titels denken aan abonneevormen en crowdfunding om zichzelf overeind te houden. De MooiBoxtel-krant besloot deze week niet uit te komen en vraagt nu aan lezers een bedrag van 26 euro om op de mat te kunnen vallen. Brabants Centrum ziet: de toekomst van de lokale journalistiek ligt bij de lezer.

Uitgever BDU Media uit Barneveld zag de advertentie-inkomsten voor haar dertig huis-aan-huiskranten halveren door de coronacrisis en denkt erover na om lokale titels te schrappen. Zeewolde-Actueel trok deze week de stekker eruit. De uitgever daarvan, Brugmedia, vraagt financiële steun bij verschillende gemeenten voor drie titels, zo meldde Omroep Flevoland dinsdag. Woensdag riep de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ) gemeenten op om lokale bladen financieel te ondersteunen.

Grote behoefte, maar weinig advertenties

Juist tijdens de coronacrisis is de behoefte aan betrouwbaar plaatselijk en regionaal nieuws groot. Zo verdrievoudigde het online bereik van Brabants Centrum vorige week. Ook dat van Brabants Dagblad en Omroep Brabant is in een week tijd verdubbeld. Toch trekken adverteerders zich even terug. Logisch ook: restaurants, sportscholen, winkels: bijna alles is op slot en iedereen moet op de portemonnee letten. ,,Wanneer de economie naar beneden gaat, dan gaat reclame dubbel zo hard naar beneden." Dit zei media-deskundige John Faasse deze week nog tegenover Hart van Nederland over de invloed van de crisis op huis-aan-huiskranten.

Gratis kranten al jaren onder stevige druk

Lokale huis-aan-huisbladen zijn over het algemeen in tijden van crisis het kwetsbaarst omdat zij bijna al hun inkomsten uit advertenties moeten halen. En ook adverteerders zitten nu met geldproblemen. Maar het verdienmodel van gratis bladen staat al een tijdlang onder stevige druk. Niet voor niets zetten Rijksoverheid en verschillende provincies (waaronder Noord-Brabant) miljoenen euro's aan subsidies opzij om onder meer lokale journalistiek te steunen. Ironisch, aangezien de meeste gemeenten juist de hand op de knip zijn gaan houden.

Ook werd de lastige situatie voor huis-aan-huiskranten nog eens helder toen vorig jaar de discussie oplaaide over de ja-ja-sticker (ook in Boxtel). Pas als mensen zo'n sticker op hun brievenbus plakken, krijgen zij ongeadresseerd reclamedrukwerk. Hierdoor wordt er geen onnodig papier verspild, is de gedachte achter het initiatief. In Utrecht gold deze sticker begin dit jaar ook voor huis-aan-huiskranten. De 'doodsteek voor de lokale journalistiek', aldus de NVJ. Uiteindelijk stak de rechter er ook een stokje voor omwille van persvrijheid.

Tel daar nog eens bij op dat bezorging steeds duurder wordt en het aantal krantenbezorgers in verschillende regio's afneemt. Het toont allemaal aan hoe lastig en fragiel het verdienmodel is. Uitgevers zoeken nu manieren om ook van lezers inkomsten te krijgen. Dat MooiBoxtel, die haar 'advertentiemarkt zag instorten', nu om steun vraagt van het publiek, gebeurt nu bij veel huis-aan-huiskranten in Nederland. Zo onderzoekt ook BDUMedia sinds mei vorig jaar in hoeverre crowdfunding of abonnementsvormen nog iets opleveren. De NVJ ondersteunt de oproep van uitgevers om geld te vragen voor wat nu nog gratis krantjes zijn. ,,Journalistiek is belangrijk werk, juist nu, maar kan niet kosteloos worden gemaakt", verklaarde de belangenclub gisteren.

WeesperNieuws uit het Noord-Hollandse stadje Weesp introduceerde al de Extra-sectie: minstens tien online artikelen per week, maandelijks gebundeld in een magazine. Dit is abonneemodel is bedoeld om teruglopende advertentie-inkomsten op te vangen. Als dit over twee jaar succesvol blijkt, zal uitgever Enter Media dit uitrollen naar acht andere lokale titels.

Verdienmodel huis-aan-huis kraakt

In het Noord-Hollandse vestingstadje levert de betaalmuur na een jaar al honderden betalende lezers op. Maar ook veel kritiek. 'Lokale kranten horen gratis te zijn', vinden diverse lezers. Wellicht zijn veel mensen dat zo gewend in gemeenten waar dit een tijd lang het geval is geweest, maar dat blijkt geen houdbaar verdienmodel meer. En dus zullen meer en meer inwoners verstoken raken van nieuws over hun omgeving, tenzij lokale media succesvol inkomsten van lezers gaan werven.

Eerlijk is eerlijk: ook deze krant zou nu niet meer bestaan zonder betalende leden. Een redactie met vijf fulltime-journalisten en vijf parttime-medewerkers in vaste dienst, verschillende correspondenten en fotografen... Journalistiek is nooit gratis geweest en zal het ook nooit zijn. Dat geldt voor alle nieuwsmedia, ook voor de plaatselijke. De lezer wordt in Nederland in ieder geval steeds vaker benaderd om te delen in de kosten omdat lokale adverteerders die niet alleen meer kunnen dragen. Een logische ontwikkeling dus, de vraag is echter: zullen lezers het hiermee eens worden? Het is namelijk geen makkelijke opgave, als lokaal medium dusdanige kwaliteit leveren dat een groot deel van een gemeenschap ervoor wil betalen. Dat weet Brabants Centrum uit 75 jaar ervaring. De behoefte aan plaatselijk nieuws is er in ieder geval wel, zo blijkt nu ook in tijden van corona...

In het dossier Lokale Journalistiek brengt Brabants Centrum verhalen over de ontwikkelingen omtrent het plaatselijke nieuws. De redactie zoomt daarbij ook in op de situatie in Boxtel. Sociale media zorgen ervoor dat nepnieuws eenvoudig kan worden verspreid en er een overschot is aan informatie. Journalistieke media, ook lokale, zoeken ondertussen naar nieuwe verdienmodellen. Dit is het tweede artikel in de serie, die al langer stond gepland. Deze week bleek dat de landelijke situatie ook dicht bij huis plaatsvindt.

 OP DE FOTO: Of er in de toekomst nog gratis kranten met lokaal nieuws in de bus vallen, is de vraag. Verschillende uitgevers moeten opnieuw titels schrappen omdat adverteerders zich door de coronacrisis terugtrekken en denken na over manieren om lezersinkomsten te vergaren. Andere gratis media brengen vooralsnog het nieuws louter op hun websites. (Foto: DPG Media).